ادب به محضر امام زمان (ع)

مهدویت

بنام خدا

هر کدام از القاب و اسامی حضرت را اگر دنبال کنیم یکی از خصوصیات و ناظر به یک ویژگی است، بقیه الله، صاحب الامر، صاحب الزمان، ماءٍ معین، صد و هشتاد تا دویست لقب و اسم برای حضرت این‌ها معمولشان هر کدام یکی از خصوصیات و ویژگی‌ها و ابعاد وجودی حضرت را بیان می‌کند و واقعاً هر کدام بابی است به معرفت نسبت به وجود مقدس امام زمان علیه السلام یا حتی یک شیوه­ی که کسی خصوصیت تمام انبیاء گذشته را ببیند. هر نبی مثلاً حضرت ایوب چه خصوصیتی داشت، تمام آن خصوصیات در این بزرگوار جمع شده است .

به قول آن مرجع عزیز تعبیر قشنگی داشت که :

امام زمان علیه السلام شبیه شیشه‌ی عطری است که عصاره‌ی تمام گل‌های تاریخ در او جمع است،

واقعا هم همین طور است در زیارت سرداب مقدس که در مفاتیح هم آمده است یک تعبیری است که المنتهی الیه مواریث الانبیاء و الموجود لدیه آثار الاصفیاء تمام مواریث و آثار انبیاء و اولیاء گذشته در او هست. یعنی هم خصوصیات باطنی و ویژگی‌ها و صفات باطنی انبیاء، هم میراث­های ظاهری، معجزاتشان، عصای موسی انگشتر سلیمان، پیراهن پیغمبر همه در این وجود جمع اند. در آن حدیث لوح فاطمه که انصافاً از احادیث بسیار بلند اهل بیت علیهم السلام است و در کافی مرحوم کلینی آن‌جا نقل کرده است و یکی از اصحاب امام صادق به نام ابوبصیر به یکی دیگر از اصحاب به نام عبدالرحمن سالم گفت: عبدالرحمن می‌خواهم برایت حدیثی بگویم، همین حدیث لوح فاطمه را که اگر در کل عمرت هیچ حدیثی نشنیده باشی جز همین یک حدیث تو را کفایت می‌کند. فسنح الا عن اهله، این را پیش هر کسی نگو مگر به اهلش حدیث بسیار حدیث بلندی است که این حدیث لوح فاطمه در واقع نامه‌ای است از خداوند متعال به پیغمبر اکرم که پیغمبر آن را به حضرت زهرا سلام الله علیها دادند از طریق حضرت زهرا به هر حال رسیده است به دیگران. در این حدیث لوح فاطمه خصوصیات تک تک امامان معصوم، ذکر شده است وقتی می‌رسد به امام دوازهم امام مهدی علیه السلام تعبیر این است .

خداوند می‌فرماید : که من سلسله‌ی امامت را با فرزند عسکری که امام مهدی علیه السلام است به او تمام می‌کنم و تکمیل می‌کنم که رحمت است برای همه­ی عالمیان است کمال موسی عظمت و زیبایی عیسی، صبر ایوب، همه در او جمع است، آنچه خوبان همه دارند تو یک جا همه داری، واقعاً همین طور است به تعبیر دیگری که من فکر می‌کنم غزل حافظ شاید اشاره به همین مطلب باشد که:

حسن خلق و وفا کس به یار ما نرسد * * * تو را در این سخن انکار کار ما نرسد

اگر چه حسن فروشان به جلوه * * * اما کسی به حسن و ملاحت به یار ما نرسد

هزار نقش برآید ز کلک صنع و یکی * * * به دل پذیری نقش و نگار ما نرسد

 

 

اولین مصداق ادب نسبت به ساحت مقدس حضرت ولی عصر علیه السلام این است که ادب محضر حضرت را حفظ بکنیم بدانیم که تمام عالم زیر نظر این بزرگوار است و او شاهد و ناظر بر ما است هم رقیب و مراقب است و هم رفیق است که این رقیب رفیق است و بیش از آن که رقیب باشد رفیق است و مراقبت دلسوزانه را دارد و طبیعتاً کارهای ما همه‌اش زیر نظر این بزرگوار صورت می‌گیرد. در بحث شهود قیامت این را مطرح می‌کردیم که یک دسته از شهود قیامت معصومین هستند که این جا ناظر هستند و در قیامت شاهد هستند شهادت می‌دهند که در آیه‌ی قرآن است.

در سوره‌ی نساء آیه‌ی 41 که خدای متعال می‌فرماید «فَکَیْفَ إِذَا جِئْنَا مِن کُلِّ أمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَجِئْنَا بِکَ عَلَى هَـؤُلاء شَهِیدًا» چه طور خواهد بود آن زمانی که از هر امتی یک گواهی می‌آوریم که مقصود پیغمبر آن امت است از هر امتی یک گواهی و یک شهیدی می‌آوریم که شاهد بر اعمالشان در دنیا بوده‌است در قیامت می‌آید شهادت می‌دهد و رسول ما تو شاهد بر همه‌ی شهود خواهی بود یعنی در رأس و در قله نظارت بر همه خواهی داشت که وجود مقدس امیرالمومنین در ذیل همین آیه فرمود پیغمبر هُوَ شَهیدٌ عَلی الشُّهداء شاهد بر همه‌ی شهود قیامت است و برتر از همه‌ی آن‌ها و البته شکی نیست که فوق همه وجود مقدس خداوند متعال است که اولین شاهد است ما نه دسته از شهود را آن جا ذکر می‌کردیم .

اول خدای متعال بعد پیامبران پیغمبر اکرم و ائمه علیهم السلام بعد ملائکه هستند که شهود بر اعمال هستند بعد زمین است زمان است که هر پاره‌ای از زمان هر ساعتی از زمان خودش یک جعبه ای است که عمل ما را در آن حفظ می‌کند و نگاه می‌دارد و آن جا باز می‌دارد و ارائه می‌دهد اعضاء و جوارح ما است وجدان ما است قرآن است این‌ها همه موجوداتی هستند که در این عالم ناظر و شاهد هستند آن جا شهادت می‌دهند .

پس ما هیچ جا خلوت نداریم در این عالم و واقعاً هر جایی که گمان می‌کنیم خلوت است ده‌ها چشم ناظر بر ما است که اگر خود همین مطلب باور ما شود لازم نیست در رابطه با این مسئله یعنی مسئله‌ی اعتقاد به شاهد بودن اهل بیت، لازم نیست کار خاصی انجام بدهیم این باید جزء باورهایمان شود باید در قلبمان وارد شود باید آن قدر به خودمان این را بگوییم که دارند نگاهت می‌کنند و آن‌ها را به عنوان شئون آن‌ها بپذیریم که اگر من او را نمی‌بینم او من را می‌بیند خود این گفتن این مطلب ارزشمند است که هیچ خلوتی نیست .

مثلاً فرض کنید شما در حرم‌های یکی از معصومین وارد می‌شوید همان خودش یک محافظتی برای آدم می‌آورد این جا حرم است یک حفاظی دارد یک حریمی دارد یک محضری است در هر حال هیچ خلوتی نیست و خود این را اگر آدم در قلبش وارد بکند خیلی ارزشمند است.

 ابوبصیر یکی از شاگردان امام صادق علیه السلام بود، تعلیم قرآن می‌داد و درس قرآن می‌داد به یک خانمی و یک شوخی با این خانم کرد هم شاگرد امام صادق بود هم شاگرد امام باقر علیه السلام بود خدمت امام باقر علیه السلام بود تا رسید حضرت فرمود آن چه کاری بود که کردی؟ ابوبصیر می‌گوید من از خجالت دستم را روی صورتم گذاشتم حضرت فرمود که مگر نمی‌دانی که اگر کسی در خلوت توجه نداشته باشد به خداوند متعال و خدا را مراعات نکند خدا هم به او اعتنا نمی‌کند، توبه بکن و دیگر آن کار را تکرار نکن که ابوبصیر می‌گوید من گفتم چشم .

این خیلی ارزشمند است که آن‌هایی که با معرفت بودند خیلی این را مراعات می‌کردند این یک باور که در جلسه‌ی قبل گفته شد که خود این یکی از اعمال است منتها از اعمال قلبی است، قلب آدم باید این عمل را انجام دهد که در آن وارد شود و به خودش بباوراند و قبول بکند که در محضر امام زمان علیه السلام است و در محضر کسی است که خدای نکرده اگر خطایی داشته باشد او شرمنده می‌شود پیش خدا در عین حال که برای ما دعا می‌کند ولی در عین حال نخواهیم حضرت را شرمنده کنیم پیش خدا.

یکی دیگر از مصادیق ادب نسبت به وجود مقدس حضرت ولی عصر علیه السلام ادب و احترام نسبت به نام‌ها و اسامی مقدس حضرت است به طور کلی آدم وقتی یک بزرگی را عزیز می‌دارد محترم می‌دارد هر چیزی که متعلق به او است آن را هم محترم می‌دارد این به طور طبیعی است خدا رحمت کند امام راحلمان را ایشان می‌گفتند نسبت به استادشان آیت الله شاه آبادی فوق العاده احترام می‌گذاشت بعد از مرگ ایشان تا آخر عمر حضرت امام پشت عکس ایشان نمی‌نشست هر موقع اسم ایشان را می‌برد چه در سخنرانی‌ها چه در نوشته­ هایشان و کتاب­هایشان با احترام بیان کرده‌است روحی فداه جانم فدای او عارف کامل در چهل حدیث زیاد می‌بینیم کاملا زیاد در جاهای دیگر در سخنرانی‌ها .

آدم وقتی کسی را بزرگ می‌دارد هر چیزی که منسوب به او است، عکس او، اسم او هر چه که مربوط به او است محترم می‌شمارد در حضور امام صادق علیه السلام اسم پیغمبر برده شد به نام محمد صلی الله علیه و آله و سلم تا امام صادق این اسم را شنیدند آن قدر سرشان را به علامت تعظیم خم کردند که راوی می‌گوید در مقابل صورتشان نزدیک به زمین رسید .

این روایت معروف است در وسائل شیعه آمده‌است که یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام چند روز خدمت آقا نرسیده بود وقتی آمد خیلی گرفته و غمگین بود، امام صادق علیه السلام فرمود چرا این قدر گرفته‌ای؟ غمگینی؟ گفت خدا به ما یک فرزند دختری داده یا فرزند زیاد نمی‌خواست حس می‌کرد که سخت است درآمد‌ها کم است و روزیشان در نمی‌آید یا روی آن دیدی که بعضی‌ها دارند فرزند دختر را چون درآمد زا نمی‌دانستند از این جهت ناراحت بود. امام صادق علیه السلام فرمود این چه جای غمی است ثِقلُها عَلَی الارض و رِزقُها عَلَی الله سنگینی‌اش که روی زمین است روی دوش تو که نیست رزقش هم که با خداست با خودش برکت و روزی‌اش را می‌آورد جای غم نیست بعد امام صادق علیه السلام فرمود اسمش را چه گذاشتی؟ گفت فاطمه. امام تا این اسم را شنید شروع کرد تکرار کردن فاطمه فاطمه فاطمه بعد حضرت فرمود که لا تصبها و تلعنها و لا تضرب‌ها مبادا مثلاً فرض کنید نفرین او را بکنی دشنامی به او بدهی بزنی او را این اسم محترم است مبادا این کارها را بکنی ببینید،چون این اسم اسم آن بزرگ بوده‌است.

رضوان خدا و رحمت خدا بر علامه‌ی امینی ایشان پر از ولایت بود پر از محبت اهل بیت به خصوص امیرالمومنین و همه‌ی اهل بیت بود ایشان آخر عمر بیماری سنگینی داشت یکی از علمایی که الآن زنده ‌است، ایشان می‌گفت من رفتم برای عیادتش ایشان دراز کشیده بود خوابیده بود بیماری‌اش سنگین بود من خدمت ایشان یک مقدار که نشستم گفتم آقا یک سوالی از شما دارم می‌خواستم یک چیزی بپرسم حالش را دارید؟ گفت بفرمایید راجع به چه است؟ گفت راجع به حضرت زهراء سلام الله علیها تا این آمدگفت من را بلند کنید خیلی سنگین بود حالش گفت اسم حضرت زهراء سلام الله علیها و حرف او آمد مگر می‌شود من پایم دراز باشد بخوابم، از پشت پرده ایشان می‌گفتند دیدم که خانمی که وابسته به بیت ایشان است یا خانمشان بود یا فامیلشان بود اشاره کرد که بلند نشوند حالشان سنگین است، برایشان خوب نیست من گفتم حاج آقا بخوابید حالا همین طور من می‌پرسم گفت نه اسم خانم حضرت زهرا سلام الله علیها آمد دیگر نمی‌شود پا دراز باشد، چه ادبی داشت با زور و زحمت نشست من سوالم را از او کردم که یک حدیثی است که لولا فاطمه لما خلقتکما این سندش کجاست که ایشان سندش را ذکر کردند با همین ادب هایشان بود به خیلی جاها می‌رسیدند.

باید خیلی مراقب باشیم اسامی اهل بیت علیهم السلام که می‌آید سعی کنیم با احترام همین طور علی، فاطمه، حسن حسین نگوییم این طور بیان نشود خدا رحمت کند امام راحلمان را با لقب می‌گفتند حضرت امیر، حضرت سیدالشهداء علیه السلام اگر حالا با اسم هم گفته می‌شود علیه السلامش درودش صلواتش بگوییم.

مرحوم شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار الرضا در اواخرش می‌گوید شخصی از صالحان پیغمبر اکرم را در خواب دید از پیغمبر سوال کرد که یا رسول الله من می‌خواهم زیارت بعضی از فرزندان شما بروم زیارت کدامشان بروم پیغمبر فرمود زیارت آن کسی برو که در همسایگی شما است. آن فرد ایرانی بود این فرد گفت آقا رضا را می‌گویید؟ با همین تعبیر، پیغمبر فرمود قل صلی الله علیه سه مرتبه بگو درود خدا بر او .

خیلی خوب است که آدم این اسامی را که به هر حال به کار می‌برد یا حتی می‌نویسد صلواتش را هم بنویسد حتی اگر می‌تواند صلوات را یا سلام کامل بنویسد این صاد نوشتن یا عین نوشتن عیب ندارد مخفف است، ولی چه اشکال دارد که آدم صواب صلوات را ببرد کامل هم بگوید هم بنویسد، صواب سلام و صلوات را می‌برد که خدا شاهد است اگر ما بدانیم ثوابش چه‌است آن وقت می‌فهمیم که هر موقع این اسامی برده شد باید به طور کامل بگوییم و هر موقع هم که این اسامی مقدس را روی بچه هایمان هم می‌گذاریم سعی کنیم نشکنیم احترام این اسم را آدم حفظ کند اسم بچه‌ای اگر محمد باشد ممد نگوییم یا فاطمه می‌گذاریم فاطی نگذاریم به او این اسم را بتوانیم نشکنیم و حرمت این اسم محفوظ بماند .

در هر حال امام زمان علیه السلام هم اسامی و القابی دارند که در کتاب نجم الثاقب مرحوم حاجی می‌نویسد 180 اسم لقب حضرت را آورده ‌است و بعضی‌ها تا 500 تا گفته‌اند که حضرت ولی عصر علیه السلام اسامی و القاب دارد که آدم وقتی این‌ها را به کار می‌برد با احترام به کار بگیرد این جزء ادب است به لقب قائم صلوات الله علیه که وقتی می‌آید مستحب است ایستادن و بلند شدن که در سیره‌ی عملی اهل بیت بوده ‌است، امام صادق علیه السلام هر موقع که این لقب می‌آمده‌ است، امام صادق علامه‌ی عالم وجود بلند می‌شد تمام قامت و احترام می‌کرد.

ذعبل خزاعی که اشعار معروفی دارد که قصیدیه‌ی تائیه‌اش کنار امام رضا علیه السلام شروع کرد این اشعار را خواندن به یک بیتی رسید راجع به امام زمان زمان علیه السلام که خروج امام لا محالطه خارج لقول علی اسم الله ببرکاته آن امامی که قیام می‌کند در آخر الزمان تا این اسم آمد و این اشاره آمد به قیام امام زمان علیه السلام حضرت رضا علیه السلام بلند شدند به تمام قامت و کف دستشان را روی سر گذاشتند فرمودند اللهم عجل فرجه و سهل مخرجه که در روایات است در بعضی از روایات فلسفه‌ی این بلند شدن با این لقب و استحباب بلند شدن با این لقب قائم از این جهت است فلسفه‌ی قشنگی در روایتی از امام صادق علیه السلام بیان شده در منتخب الاثر است که وقتی که این لقب ذکر می‌شود که اشاره به قیام امام زمان است حضرت ولی عصر علیه السلام یک عنایتی به این شخص می‌کند یک توجهی به این شخصی که اسم او را و اشاره به دولت حضرت کرده‌ است می‌کند در هنگامی که حضرت دارد به شما عنایت می‌کند بلند شوید. البته این بلند شدن اشاره به چیز دیگری هم است آماده‌ی قیام بودن است که ما هم آماده‌ی بلند شدن هستیم ما هم آماده‌ی قیام هستیم ولی علاوه بر آن این اسم را که ما می‌آوریم چون حضرت عنایت می‌کند ما حواسمان جمع باشد آن موقع آدم بلند شود که در زیر سایه‌ی عنایت حضرت ادب را رعایت بکنیم. یکی دیگر از مواردی که در رابطه با اسامی حضرت است و جزء آدابش است این است که آن اسم اصلی حضرت که هم نام پیغمبر اکرم بود این را احتیاطاً آدم این اسم را نبرد میم حاء میم دل را، حالا چرا؟ این واقعاً سرّش برای ما خیلی روشن نیست اما روایات بسیار داریم متعدد روایات داریم که این اسم را نبرید.

 بعضی‌ها این طور برداشت کرده‌اند که آن زمان چون زمان خوف شدید بوده و باید حضرت شناسایی نمی‌شدند. زمان غیبت صغری که هنوز ارتباط برقرار بوده‌است .ا ین مال آن زمان است که به اسم نبرید ولی بعضی‌های دیگر گفته‌اند نه این حکم عام است ولی در هر حال احتیاطش این است که این همه اسامی و القاب حضرت دارند با این اسم اصلی ایشان را نام نبریم این یکی از مصادیق ادب و احترام نسبت به امام زمان است که ادب و احترام نسبت به اسم حضرت است.

سومین مصداق ادب نسبت به امام زمان احترام کردن به منسوبین به امام زمان است آن افرادی که به گونه‌ای منسوب‌اند از خاندان حضرت‌اند یعنی یا از جهت جسمی منسوب به حضرت‌اند یعنی سادات از خاندان اهل بیت‌اند و یا از جهت معنوی مثل علمای صالح و بزرگ و حتی مومنین که به گونه‌ای منسوبین به حضرت هستند.

 امام صادق علیه السلام فرمود در قیامت که مردم در آن هول و تکان‌های قیامت هستند ندایی می‌رسد که ساکت باشید پیغمبر اسلام صحبتی دارند پیغمبر بلند می‌شوند می‌فرماید که هر کسی که منتی بر من دارد یا خدمتی بر من کرده یا خیری بر من رسانده‌ است بلند شود همه می‌گویند یا رسول الله ما چه منتی به شما داریم تمام منت و خیر را شما بر ما دارید می‌فرماید نه آن کسی که به بچه‌های من اکرام کرده منت بر من گذاشته ‌است، آن‌ها بلند شوند یک عده بلند می‌شوند خطاب می‌رسد که یا رسول الله هر جای بهشت را که می‌خواهی این‌ها را جا بدهد پیغمبر می‌فرماید که این‌ها را همسایه‌ی خودم جایشان می‌دهم.

برنامه سمت خدا - حجت الاسلام عالی