بهار بی خزان
مذهبی - اجتماعی - ادبیبهار بی خزان
مذهبی - اجتماعی - ادبی
سلام ای مهربانترین آقای دنیا !
گرچه خانه ام مجازی و
ستونهایش نوشتاری است
ولی حقیقت نگاهتان
در تک تک واژه هایم
جاری است !
ادامه...
غدیر عید بزرگ شیعیان
مناسبت ها
داستان غدیر خم
سال دهم هجرت بود و پیامبر از آخرین سفر حج خود باز می گشت، گروه انبوهی که
تعدادشان را تا صد و بیست هزار رقم زده اند او را بدرقه می کردند تا این
که به پهنه بی آبی به نام غدیر خم رسیدند.
نیم روز هیجدهم ذی الحجه بود که ناگهان پیک وحی بر رسول خدا صلی الله علیه و
آله نازل شد و از جانب خدا پیام آورده که: «ای رسول آنچه از جانب
پروردگارت بر تو نازل شده به گوش مردم برسان و اگر چنین نکنی رسالت او را
ابلاغ نکرده ای و خداوند تو را از گزند مردمان حفظ خواهد کرد» پیامبر دستور
توقف دادند و همگان در آن بیابان بی آب و در زیر آفتاب سوزان صحرا فرود
آمدند و منبری از جهاز شتران برای پیامبر ساختند و رسول خدا بر فراز آن
رفته و روی به مردم کردند. ابتدا خدای را سپاس فرموده و از بدیهای نفس
اماره به او پناه جست و فرمود: ای مردم بزودی من از میان شما رخت بر می
بندم، آنگاه می افزاید چه کسی بر مومنین در ارزیابی مصلحت ها و شناخت و
تصرف در امور سزاوارتر است همه یک سخن می گویند خدا و پیامبر داناترند.
رسول گرامی می فرماید: آیا من به شما از خودتان اولی و سزاوارتر نیستم و
همگان یک صدا جواب می دهند که چرا چنین است. آنگاه فرمود: من دو چیز
گرانبها در میان شما می گذارم یکی ثقل اکبر که کتاب خداست و دیگری ثقل
اصغر که اهل بیت منند. مردم، بر آنان پیشی نگیرید و از آنان عقب نمانید.
آنگاه دست علی (ع) را در دست گرفت و آن قدر بالا برد که همگان او را در
کنار رسول خدا دیدند و شناختند. سپس فرمود: خداوند مولای من و من مولای
مؤمنان هستم و بر آنها از خودشان سزاوارترم. ای مردم هر کس که من مولا و
رهبر اویم این علی هم مولا و رهبر اوست و این جمله را سه بار تکرار کرد و
چنین ادامه داد: پروردگارا، دوستان علی را دوست بدار و دشمنان او را خوار.
خدایا علی را محور حق قرار ده و سپس فرمود: لازم است حاضران این خبر را به
غایبان برسانند. هنوز اجتماع به حال خود باقی بود که دوباره آهنگ روح بخش
وحی گوش جان محمد صلی الله علیه و آله را نواخت که: «امروز دینتان را
برایتان کامل نمودم و نعمت خود را بر شما به پایان رساندم و اسلام را به
عنوان دین برایتان پسندیدم» و بدین سان علی (ع) از جانب خداوند برای
جانشینی پیامبر (ص) برگزیده شد.
سندیت واقعه غدیر خم
مرحوم علامه امینى در کتاب الغدیر خود نام راویان حدیث غدیر را به ترتیب زمان زندگى ذکر کـرده اسـت:
در میان اصحاب رسول خدا (ص ) 110 نفر، در میان تابعین 84 نفر، در میان
علماى قرن دوم هجرى 56 نفر، در میان علماى قرن سوم هجرى 92 نفر، در میان
علماى قرن چهارم هجرى 43 نفر، در میان علماى قرن پنجم هجرى 24 نفر، در میان
علماى قرن ششم هجرى 20 نفر، در میان علماى قرن هفتم هجرى 21 نفر، در میان
علماى قرن هشتم هجرى 18 نفر، در میان علماى قرن نهم هجرى 16 نفر، در میان
علماى قرن دهم هجرى 14 نفر، در میان علماى قرن یازدهم هجرى 12 نفر، در میان
علماى قرن دوازدهم هجرى 13 نفر، در میان علماى قرن سیزدهم هجرى 12 نفر، در
میان علماى قرن چهاردهم هجرى 19 نفر.
حدیث غدیر در کتب معتبر اهل سنت از جمله در کتاب «مسند» امام احمد حنبل، در
«سنن» ترمذى، «مسند احمد» و در «مستدرک» حافظ ابن عبداللّه حاکم نیشابورى
به مضامین مختلف ذکر شده است.
مفهوم عید
هیجدهم ذی الحجه روز غدیر خم را مسلمین خصوصاً شیعیان عید شمرده اند.
لغویون عید را از مشتقات ماده \"ع و د\" به معنای بازگشت می دانند و در
نوروز بازگشت حیات را به پیکر سرد گرامی می دارند، حیاتی که در هجوم خزان
به سردی می گراید و در بیداد سرمای زمستان تا مرز نیستی پیش می رود تا آنجا
که گویی هرگز نبوده است.
در مقام تطبیق این نکته با موازین مکتبی و مذهبی باید گفت عید آدمی
بزرگداشت بازگشت حیات معنوی انسان است. در چنین باوری نوروز انسان روزی است
که وی به خویشتن باز گردد و گمشده اش را دریابد. مثلاً در ماه مبارک رمضان
آدمی بعد از سی روز جهاد و مجاهده با نفس سرکش تمام ناخالصی های وجودش را
ذوب می کند تا عبودیت ناب در آن تجلی کند و آنگاه عید فطر است. پس عید
اسلامی بازگشت حیات است و تعیین آن بر عهده شرع اقدس. غدیر بنا بر این
تفسیر هر دو شرط را دارد یعنی هم بازگشت به خویشتن است و هم از طرف شرع
مشخص شده است. غدیر بازگشت حیات دوباره اسلام است، علاوه اینکه عید غدیر
تشریع هم شده است.
در زیر به نمونه هایی از روایاتی که غدیر را عید شمرده اند اشاره می شود :
فرات بن ابراهیم کوفی از امام صادق علیه السلام نقل می کند که ایشان به نقل
از پیامبر اکرم فرمودند :یوم غدیر خم افضل اعیاد امتی ؛روز غدیر بزرگترین
عید امت من است .حسن بن راشد می گوید از امام صادق علیه السلام پرسیدم: غیر
از عید فطر و قربان برای مسلمانان عید دیگری هم هست؟ فرمودند: بلی و این
عید از آن دو عید دیگر با فضیلت تر است .گفتم کدام روز است ؟فرمود: روز
هیجدهم ماه ذی حجه عید غدیر خم .عرض کردم: قربانت شوم در آن روز چه اعمالی
انجام دهیم؟ فرمودند: روزه بگیرید بر محمد و آلش صلوات بفرستید ...... یقین
بدانید انبیا علیهم السلام روزی که وصی خود را نصب می کردند امر می کردند
که آن روز را جشن بگیرند.
وقتی به سیره ائمه و پیامبر اکرم مراجعه می شود در می یابیم که پیامبر و
امیر مؤمنان و سایر ائمه با روز غدیر به عنوان یک عید برخورد کرده و
مسلمانان را به تبریک و تهنیت گفتن به هم دعوت کرده اند. امام حسن علیه
السلام روز عید غدیر در کوفه مهمانی بزرگی برپا می داشتند.
امام علی با فرزندان و گروهی از پیروانش بعد از نماز برای شرکت در مجلس
به منزل امام حسن علیه السلام می رفتند .و پس از اتمام مهمانی امام حسن
علیه السلام هدایایی به مردم اعطا می فرمود .لذا این حرکت امام حسن علیه
السلام موجب شد مردم به روز عید غدیر عادت کنند.
یادى از نویسنده «الغدیر»
نام علامه امینى قدّس سرّه، و کتاب گرانسنگ او «الغدیر» پیوند ناگسستنى با
موضوع ولایت امیرمؤمنان على علیه السلام پیدا کرده است و همانند واقعه
غدیر در تاریخ جاودان شده است و اینهمه نبوده است مگر به خاطر صفا، اخلاص و
ارادت بى نظیر او به اهل بیت عصمت و طهارت، علیهم السلام، بویژه مولاى
متقیان على، علیه السلام، در ایام عید ولایت یاد این شیفته ولایت را نیز
گرامى مى داریم.
*****************************************
روز عید سعید غدیر یکى از این ایام سرور آل محمد، علیهمالسلام، است که به
عنوان «عیدالاکبر» نامیده شده، چرا که روز اکمال دین و اتمام نعمتهاى
پروردگار، به خاطر واقعه غدیر و انتصاب شایسته و بحق حضرت على،
علیهالسلام، به امر الهى به جانشینى رسول معظم، صلّى اللَّه علیه وآله،
است.
پس شایسته است که به پاس قدردانى از این نعمت عظیم الهى و عرض ادب به ساحت
مقدس امیرالمؤمنین على، علیهالسلام، عید سعید غدیر را در خانواده و اجتماع
باشکوه فراوان برگزار نماییم و از برکات معنوى این روز عزیز بهرهمند
شویم. آنچه در این مختصر تقدیم مىگردد آدابى است که بزرگان دین به منظور
گرامى داشت این روز عزیز تعلیم فرموده اند:
بسم الله الرحمن الرحیم
1. روزه
روزه عید غدیر از مستحباتى است که مکرر به آن سفارش شده است.
امیرالمؤمنین، علیهالسلام، در خطبهاى که در روز عید غدیر ایراد کردند
فرمودند: و صوم هذا الیوم ممّا ندب اللّه إلیه. روزه عید غدیر از مستحباتى
است که خداوند بدان فراخوانده است.
حضرت امام صادق، علیهالسلام، فرمودند:یجب علیکم صیامه شکراً للّه و حمداً
للّه. بر شما لازم است که که در روز عید غدیر براى سپاسگزارى از خداوند و
ستودن او، روزه بگیرید.
شخصى از امام صادق، علیهالسلام، پرسید: چه کارى شایسته روز غدیر است و چه عملى در ن، استحباب دارد؟ حضرت پاسخ دادند: روزه و...
امام صادق، علیهالسلام، درباره پاداش روزه عید غدیر فرمودهاند:روزه داشتن
در روز عید غدیر پاداشى معادل روزه گرفتن در همه عمر دنیا را دارد.
و فرموده اند:صوم یوم غدیر خم کفّارة ستّین سنة. روزه داشتن روز عید غدیر خم، کفاره گناه شصت سال است.
2. افطارى دادن
از اعمالى که به انجام آن در روز عید غدیر سفارش شده است؛ افطارى دادن به
روزه داران است. حضرت على، علیهالسلام، فرمودند: کسى که در شامگاه عید
غدیر، به یک مؤمن افطارى بدهد، گویا یک میلیون نفر از پیامبران ،شهیدان و
صدیقان را افطارى داده است. حال چگونه است پاداش کسى که گروهى از مردان و
زنان را افطارى دهد. و من ضامنم بر خدا که از کفر و فقر آسوده گردد و اگر
در همان روز یا همان شب تا عید غدیر سال دیگر بمیرد، بر خداوند است پاداش
او.
3. اطعام
از سنتهاى مؤکد دیگر در روز عید غدیر پذیرایى از مؤمنان است. امام صادق،
علیهالسلام، درباره یکى از وظایف عید غدیر فرمودند: و أطعم إخوانک؛ و
برادرانت را طعام ده.
4. آراستن
از دیرباز عیدها و جشنها با نظافت، غبارزدایى، پیراستن و آراستن همراه
بوده است و شیعیان باید این روشها را براى عید غدیر نیز رعایت نمایند. چرا
که حضرت امام رضا، علیهالسلام، مىفرمایند:
روز غدیر، روز آراستن و زینت است. پس هر کس براى روز غدیر، زینت کند،
خداوند هر خطاى کوچک و بزرگ او را مىآمرزد و فرشتگانى را به سوى او
مىفرستد، آنان نیکىهاى او را مىنگارند و مراتبش را تا عید غدیر سال
آینده بالا مىبرند. اگر او جان دهد، شهید مرده است و اگر زیست کند، خوشبخت
زیسته است.
پس چه زیبا خواهد بود که سردر منازل و اماکن عمومى تجارتى و ادارى چراغانى شود تا شامل این پاداش بزرگ گردد.
5. پوشیدن لباس نو
ما ایرانیان در عید نوروز که عید تحویل سال است، نه تحول انسان، لباس نو
مىپوشیم؛ پس چرا در عید بزرگ ولایت، تن پوش نو نپوشیم؟ بجا خواهد بود که
در این روز بزرگ لباس نو بپوشیم و بپوشانیم.
حضرت امام صادق، علیهالسلام، مىفرماید:و أن یلبس المؤمن أنظف ثیابه و
أفخرها. یکى از وظایف روز غدیر این است که مؤمن تمیزترین و گرانقدرترین
جامههاى خویش را بپوشد.
6. استفاده از بوى خوش
اسلام درباره به کارگیرى بوى خوش و زدن عطر، بسیار سفارش کرده است. بخصوص
در ایام عید سعید غدیر سفارش ویژهاى نسبت به این سنت خوب شده است. امام
صادق، علیهالسلام، در پى وظایف مؤمن در روز غدیر فرمودند:
و یتطیّب إمکانه و إنبساط یده.و مؤمن به اندازه توان و دست باز بودنش بوى خوش استعمال کند.
7. دیدار با مؤمنان
زیارت برادران مؤمن از سنتهاى مهم اسلامى است، لیکن در روز عید غدیر، دید و
بازدید به عنوان یکى از شعائر مذهبى و ولایى و بیشتر مورد سفارش قرار
گرفته و پاداش افزونترى دارد.
حضرت امام رضا، علیهالسلام، فرمودند:
من زارَ فیه مؤمناً أدخل اللّه قبره سبعین نوراً و وسع فى قبره و یزور قبره
کلّ یوم سبعون الف ملک و یبشّرونه بالجنّة. هر کس که در روز غدیر به دیدار
مؤمنى رود خداوند هفتاد نور در قبرش داخل کند و قبرش را بگستراند، و هر
روز هفتاد هزار فرشته به زیارت قبرش آید و به او مژده بهشت دهد.
8. مصافحه (دست دادن)
دست دادن باعث افزایش محبت دو برادر دینى و سبب ریزش گناه و آمرزش مىگردد؛
اما دست دادن در روز عید غدیر که عید ولایت است جلوه دیگرى دارد، به همین
جهت در این روز مصافحه (دست دادن) مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است.
حضرت امیرالمؤمنین على، علیهالسلام، فرمود: و إذا تلاقیتم فتصافحوا
بالتّسلیم. (در روز غدیر) هنگامى که با هم ملاقات مىکنید همراه با سلام
کردن با یکدیگر دست بدهید.
9. تبریک گفتن
معمولاً، وقتى نعمتى به انسان مىرسد یا پیروزى نصیبش مىشود تبریک گفتن
لازم است و تبریک گفتن در روز عید غدیر از شعائر شیعه است و مىشود گفت
گرمترین و سنت عقد اخوت و برادرى در اسلام به زمان پیامبر اکرم،
صلّىاللَّهعلیهوآله، مىرسد. در آن موقع پیامبر، صلّىاللَّهعلیهوآله،
بین مهاجرین و انصار پیمان برادرى را منعقد نمودند. و بجا خواهد بود که
این پیمان برادرى در روز عید غدیر برگزار بشود. واقعىترین تبریکها براى
عید غدیر است.
حضرت امام رضا، علیهالسلام، مىفرماید:
و هو یوم التّهنیة یهنّىء بعضکم بعضاً فإذا لقى المؤمن أخاه یقول:
الحمدللّه الّذى جعلنا من المتمسّکین بولایة أمیرالمؤمنین و الائمة
سلاماللهعلیهم؛ روز عید غدیر خم روز تهنیت گویى است. بعضى از شما به بعض
دیگر تهنیت بگوید و هرگاه مؤمنى با برادرش برخورد کرد بگوید: »ستایش مخصوص
خداوندى است که ما را از پیوستگان به ولایت امیرالمؤمنین، علیهالسلام، و
امامان، علیهمالسلام، قرار داد«.
10. دلجویى و مهرورزى متقابل
حضرت رضا، علیهالسلام، روز غدیر را »یوم التودّد« خواندند؛ یعنى روز مهر ورزیدن.
در چنین روزى باید معتقدان به ولایت، غم را از دل دوستان حضرت به هر نحوى که مقدور باشد برطرف نمایند.
11. ایجاد زمینه هاى شادمانى
عید غدیر یادآور بزرگترین و گرانقدرترین خاطره اسلام است خاطره استمرار
رسالت پیامبر، صلّىاللَّهعلیهوآله، با امامت على، علیهالسلام. در چنین
روزى نه تنها خود باید دلشاد باشیم بلکه باید زمینه شادمانى دیگر برادران
ایمانى راهم فراهم سازیم.
حضرت امام رضا، علیهالسلام، مىفرماید: سرّ فیه کلّ مؤمن و مؤمنة؛ (در روز غدیر) هر مرد و زن مؤمنى را شادمان سازید.
12. پیوند با بستگان و خویشان
در این روز زمینه صله رحم - که از سفارشات مؤکد اسلام است - کاملاً فراهم است.
حضرت صادق، علیهالسلام، صله رحم را یکى از وظایف روز غدیر بر شمردند؛
شایسته است در روز غدیر با نیکى کردن، روزه گرفتن نماز خواندن و صله رحم
بسوى خداوند متعال تقرب جویید.
13. گشاده دستى نسبت به خانواده
یکى از دستورات اسلام ایجاد زمینههاى لازم در جهت راحتى و آسایش خانواده
است و به مناسبت عید غدیر تاکید بیشترى شده است. حضرت امام صادق،
علیهالسلام، مىفرماید: و یوسّع الرّجل فیه على عیاله؛ (در روز غدیر) مرد
باید براى خانواده خود گشایش بیشترى فراهم کند.
14. کارگشایى
برآورده ساختن نیازهاى مردم و رفع گرفتارى آنان از سنتهاى پسندیده در اسلام
است و به انجام اینگونه کارها تاکید فراوان شده است. حضرت على،
علیهالسلام، مىفرماید: و البرّ فیه یثمر المال و یزید فى العمر؛ نیکى
کردن مال را ثمربخش مىسازد و بر عمر مىافزاید.
15. هدیه دادن
هدیه دادن و گرفتن با توجه به ضوابط شرعى کار پسندیدهاى است و اثرات روانى
خاصى، مخصوصاً در کودکان و نوجوانان دارد و بهترین موقعیت هدیه دادن عید
غدیر است.
و حضرت رضا، علیهالسلام، عید غدیر را روز هدیه و بخشش مىنامد: یوم الحباء و العطیّة؛ روز بخشش و هدیه دادن است.
16. ابراز برائت
اعلام بیزارى از دشمنان خداوند روزه داشتن در روز عید غدیر پاداشى معادل
روزه گرفتن در همه عمر دنیا را دارد. از پایههاى اساسى اسلام است و روز
غدیر روز بیزارى از کسانى است که با نپذیرفتن امامت حضرت على، علیهالسلام،
آشکارا با خدا و با پیامبر خدا مخالفت نمودند و بزرگترین جنایت و خیانت را
به تاریخ بشریت کردند و در حقیقت این عدم پذیرش سرآغاز تمام بدبختىها و
بیچارگىها بود. بنابراین روز غدیر، روز برائت از اینهمه ستمکارى و
ستمکاران است.
در یکى از دعاهاى روز غدیر آمده است: و نبرأ ممّن یبرأ منه و نبغض من
أبغضه؛ ما بیزارى مىجوییم از آن کس که از على [علیهالسلام] بیزارى جوید و
دشمن داریم آن کس که على [علیهالسلام] را دشمن دارد.
17. ذکر صلوات
حضرت رضا، علیهالسلام، در وصف عید غدیر فرمود: یوم إکثار الصّلوة على
محمّد و ال محمّد؛ روز غدیر روز صلوات فرستادن فراوان بر محمد و آل محمد
است.
18. غسل
امام صادق، علیهالسلام، فرمودند: هنگامى که روز غدیر فرا برسد باید در فراز آن (هنگام ظهر) غسل کرد.
19. نماز و نیایش
روز عید غدیر بهترین فرصت و موقعیت براى نیایش است؛ چرا که روز غدیر روز
سپاس و ستایش به پیشگاه حضرت احدیت است. حضرت رضا، علیهالسلام، مىفرماید:
هو الیوم الّذى یزید اللّه فى حال من عبد فیه؛ روز غدیر روزى است که
خداوند، بر توان کسى که او را نیایش کند، مى افزاید.
و فرمود:
روز غدیر روزى است که دعا در آن مستجاب مىگردد. نماز عید غدیر دو رکعت است
که باید در هر رکعت پس از حمد ده، مرتبه سوره توحید، ده بار آیةالکرسى و
ده مرتبه سوره قدر را خواند. وقت نماز نیم ساعت پیش از ظهر است. پاداش این
نماز برابر است با صدهزار حج و صدها هزار عمره. کسى که این نماز را بخواند،
هر چه از خداوند بخواهد برآورده شود.
20. زیارت
زیارت یکى از سنن سازنده اسلامى است چه از نزدیک چه از دور. زیارت یک پیوند
معنوى بسیار قوى بین شیعه و مقدسات اوست. از جمله آنها زیارت حضرت على،
علیهالسلام، از دور و نزدیک است. امام رضا، علیهالسلام، به پسر ابنصر
فرمودند:
هر جا که باشى در روز عید غدیر در بارگاه امیرالمؤمنین، علیهالسلام، حاضر
باش. بى تردید، خداوند، گناهان شصت ساله هر مرد و زن مؤمن را مىآمرزد و
چند برابر آنچه در ماه رمضان، شب قدر و شب عید فطر از آتش آزاد ساخته در آن
روز آزاد مىسازد. در این مورد به کتب ادعیه مراجعه شود.
21. خواندن دعاى ندبه
طبق مدارک معتبر خواندن دعاى ندبه در چهار عید مستحب است؛ جمعه، فطر، قربان
و غدیر. توجه به فرازهاى این دعا بخصوص آن قسمت که در رابطه با غدیر و
خلافت حضرت، علیهالسلام، مىباشد ضرورى است.
22. پیمان برادرى (عقد اخوت)
سنت عقد اخوت و برادرى در اسلام به زمان پیامبر اکرم،
صلّى اللَّه علیه وآله، مىرسد. در آن موقع پیامبر، صلّى اللَّه علیه وآله،
بین مهاجرین و انصار پیمان برادرى را منعقد نمودند. و بجا خواهد بود که
این پیمان برادرى در روز عید غدیر برگزار بشود. براى نحوه بستن عقد به
»مفاتیح الجنان« مراجعه کنید.
نورمبین پایگاه ختم متون اسلامی