درمانی ساده برای سوء هاضمه بر اساس طب اسلامی ایرانی

بهداشت وسلامتی

.

تعریف:

سوءهاضمه‌ عبارت‌ است‌ از یک‌ نوع‌ احساس‌ ناراحتی‌ مبهم‌ در قفسه‌ سینه‌ یا شکم‌ که‌ به‌ هنگام‌ خوردن‌ یا آشامیدن‌ یا به‌ فاصله‌ کمی‌ پس‌ از آن‌ رخ‌ می ‌دهد. طبق آمار میلیون ها نفر در سراسر دنیا از سوء هاضمه رنج می برند.

علائم‌ سوء هاضمه:

- تهوع‌ خفیف‌

- سوزش‌ سردل‌

- درد در قسمت‌ فوقانی‌ شکم یا قفسه سینه‌

- نفخ‌،‌ احساس‌ پُری‌ معده

- ترش‌ کردن‌

افراد مبتلا با خوردن میوه، سردیجات، غذاهای نفاخ (آش، حبوبات) و در موارد شدید بعد از هر غذایی دچار علائم فوق می شوند. در برخی موارد معده ی متسع شده با وارد آوردن فشار بر روی قلب موجب احساس درد در قفسه می شود که ممکن است با دردهای قلبی اشتباه شود. این قبیل افراد معمولا به متخصصین قلب مراجعه کرده و بررسی های متعدد انجام می شود که همه آنها طبیعی گزارش می شود لیکن همچنان از درد سینه رنج می برند

لذا لازم است در افرادی که درد قفسه سینه دارند همزمان با ارزیابی قلب از وجود نفخ معده نیز سوال و در اولین فرصت آن را درمان کنیم. به تجربه دیده ام که در بسیاری از موارد درمان نفخ باعث بهبود درد سینه شده است. 

علت نفخ معده:

مهمترین و شایعترین علامت سوء هاضمه نفخ معده است. علت اصلی نفخ از دیدگاه طب مزاجی، سرد شدن طبیعت معده است معده عضوی با طبیعت گرم است و برای این که بتواند غذا را هضم کند نیاز به حفظ این طبیعت دارد. هر عاملی که باعث شود طبیعت معده سرد شود، باعث سوء هاضمه و نفخ می شود. اطبای سنتی این حالت را به سوختن هیزم تر تشبیه کرده و می گویند همانطور که اگر بر روی آتش آب بریزیم خوب نسوخته و تولید دود می کند، سرد شدن طبع معده هم باعث تولید گاز اضافه(نفخ) می شود.

نفخ معده در چه کسانی بیشتر دیده می شود ؟

نفخ در افراد مسن بیش از جوانان دیده می شود. طب رایج در توجیه علت آن می گوید:

وقتی شما غذایی را می خورید، بدنتان تقریباً ۲۲ نوع آنزیم گوارشی توسط غدد بزاقی، معده و روده کوچک ترشح می کند. ایـن آنـزیـم ها بـه بـدن در عمل گوارش کمک می کنند و هرکدام روی غذاهای خاصی عمل می کنند. با بالا رفتن سن، تولید این آنزیم ها در بدن کاهش می یابد تا جایی که مقدارشان  برای هضم کامل غذا کافـی نمی باشد در نتیجه سوء هاضمه بروز می کند.

طب سنتی، بیشتر بودن سوء هاضمه در پیران را به سردتر بودن مزاج آنان نسبت داده می گوید از آنجا که با بالا رفتن سن، مزاج افراد رو به سردی می رود، نفخ معده را در آنها بیشتر مشاهده می کنیم.

ولی نکته مهم این است که امروزه نفخ معده را در بسیاری از جوانان هم می بینیم که این معضل حکایت از این دارد که طبع معده آنها قبل از رسیدن به سنین پیری سرد شده است. علت این پدیده در تقریبا همه موارد تغذیه غلط است که شامل موارد ذیل می باشد:

· آب خوردن با حجم زیاد:

در طب اسلامی آب خوردن فقط برای رفع عطش است و چیزی به نام آب درمانی به این مفهوم که مثلا روزی ۸ تا ۱۲ لیوان آب بخوریم نداریم. اگر دقت کنید خواهید دید که غالب افرادی که سابقه آب درمانی دارند از معده های ضعیف و نفاخ رنج می برند.

 در روایات متعددی از امام صادق‏ علیه السلام نقل شده است که فرمودند :

« هرکس کم آب بخورد، بدنش سالم‏تر است» 

« از‌ خوردن زیاد آب بپرهیز که ریشه‏ همه‏ ‌‌بیماریهاست»

« اگر مردم کمتر آب بیاشامند، بدنشان پر استقامت شود»

· آب خوردن همراه با غذا :

 امام رضا علیه السلام می فرمایند: « هرکس بخواهد که معده‏اش او را اذیت نرساند، در بین غذا خوردن آب نیاشامد تا وقتى که از غذا خوردن فارغ شود. هرکس در اثناى طعام آب بخورد بدنش مرطوب و معده‏اش ضعیف شود و رگ‏ها جوهر و قوّت غذا را نمى‏گیرند»

· لاجرعه سرکشیدن آب:

آب را باید به آرامی و با حالت مکیدن نوشید

رسول اکرم‏ صلى الله علیه وآله فرمودند :

« هرگاه تشنه شدید آن چنان آب بیاشامید که گویى آب را مى‏مکید و هرگز آن را لاجرعه سر نکشید»

« هرگاه کسى از شما آب نوشید و در بین آن سه نفس کشید، در امان است»

·آب خوردن بر روی گوشت و غذاهای چرب :

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله هرگاه غذاى چرب تناول مى‏فرمود، آب کم مى‏آشامید. مى‏پرسیدند یا رسول الّله ‏کم آب مى‏خورید؟ مى‏فرمود: « براى هضم غذا بهتر است»

· سریع خوردن و خوب نجویدن غذا

در ادامه بحث قسمت اول به ارائه درمان سوء هاضمه و مهمترین شکایت آن که نفخ معده است می پردازم. اما قبل از آن چند مقدمه و توضیح :

الف- ممکن است برای بعضی سوال ایجاد شود که مگر می شود با اصلاح نوشیدن مایعات و تجویز یک قلم داروی گیاهی مشکل معده ای که سالها با انواع داروهای شیمیایی مرتفع نشده، به درمان قطعی برسد؟ در پاسخ می گویم که این درمان را ۱۵ سال تجربه کرده ام و در بیش از ۹۰ درصد افراد تاثیر قطعی داشته و یا تا حد بسیار رضایت بخشی بهبود یافته اند. بسیاری از این بیماران برای همیشه داروهای معده خود را کنار گذاشته و خیلی از آنها بعد از سالها مجددا موفق به روزه داری شده اند.

از قضا، درمان نفخ معده پاسخ روشنی است به آن عده ای که می گویند طب سنتی دیر جواب می دهد یا باید مقدار زیادی داروی گیاهی بخوریم تا نتیجه ان را احساس کنیم.

واقعیت آن است که یکی از اصول مسلم درمان بیماری ها در طب سنتی، شناخت و رفع سبب بیماری است. اگر طبیب موفق به این مهم شود راه رسیدن به درمان سریع، کوتاه و ارزان خواهد شد. در درمان نفخ معده همین مسیر را طی کردیم.

ب- بنده ضمن این که تقاضا می کنم خوانندگان محترم این پیشگیری و درمان ساده را تکثیر و به دیگران بیاموزند از آنان می خواهم نتایج آن را با ذکر جزئیات به اطلاع برسانند تا در وبلاگ درج کنیم و همگان تاثیر آن را ببینند

درمان نفخ معده

وقتی سبب مزاجی نفخ معده را دانستیم درمان آن هم آسان می شود:

1٫ اصلاح تغذیه:

اگر اصلاح تغذیه به خصوص نحوه آب خوردن انجام شود، درمان دارویی موفق خواهد بود در غیر اینصورت نه داروی گیاهی و نه شیمیایی تاثیر لازم را نخواهد داشت یا اثر آن مقطعی و زودگذر خواهد بود.

به روزه داران می گوییم از نوشابه های گازدار به طور کامل بپرهیزند، آب را با حجم کم و به آرامی و با حالت مکیدن بنوشند (همان که در روایات طبی هم به آن توصیه شده که در فواصل بلع آب ذکری بگویند) و آب یخ نباشد و حتی برای افرادی که معده ضعیف دارند بهتر است خنک هم نباشد خصوصا در وعده افطار. توجه داشته باشید که آب یخ عطش را بیشتر می کند. همچنین از مصرف آب، چای، دوغ و هر نوع نوشیدنی دیگر تا یک ساعت بعد از غذا بپرهیزند و اگر غذا دیرهضم است این زمان را بیشتر کنند. اگر عطش زیادی وجود دارد در وعده افطار غذایی کم حجم و سهل الهضم میل شود تا نیاز بدن به مصرف آب کمتر شود. همین این مراقبتها برای این است که آب مورد نیاز از کوره معده عبور و به بدن برسد ولی حرارت این کوره را خاموش نکند.

2٫ رفع سردی معده:

بهترین دارو در این مورد زیره سیاه است که طی چندین سال تجویز، اثرات قاطعی از آن دیده ام.

در منابع طب سنتی درج شده که طبیعت زیره گرم و خشک و جهت تقویت معده و کبد و کلیه و از بین بردن نفخ معده و سکسکه و تخمه (فساد غذا در معده) و درد شکم و دل پیچه موثر است.

مطالعه ای نیز در کشور نشان داده که: مصرف زیره سیاه در بیمارانی که مبتلا به سوء هاضمه هستند اثر درمانی داشته و علائم بالینی این عارضه را کاهش می دهد. دکتر “علی فانی” متخصص بیماری های داخلی و مجری این مطالعه اظهار کرد:

«درمان بیماران مبتلا به سوء هاضمه تاکنون رضایت بخش نبوده است. ما در این مطالعه به بررسی اثر زیره سیاه و مقایسه آن با داروی متوکلوپرامید که در کنترل علائم سوء هاضمه کاربرد دارد، پرداختیم .وی با اشاره به اینکه در این بررسی۱۶۰ بیمار به دو گروه ۸۰ نفری تقسیم شدند؛ افزود: گروه اول۵۰۰ میلی گرم پودر زیره سیاه و گروه دوم ۱۰ میلی گرم متوکلوپرامید را دوبار در روز به مدت دو هفته استفاده کردند. دکتر فانی شدت احساس اتساع شکم، تهوع بعد از غذا، سیری زودرس و درد را از موارد مورد بررسی در نمونه ها عنوان کرد و گفت نتایج نشان می دهد اثربخشی زیره سیاه و متوکلوپرامید بر علائم سوء هاضمه یکسان است بنابراین زیره به اندازه متوکلوپرامید در کنترل علائم سوء هاضمه عملکردی موثر دارد»

البته اشکال تحقیق فوق این است که مقدار زیره تجویز شده در آن یک گرم در روز بوده که خیلی کمتر مقدار ذکر شده در منابع طب سنتی که ۷ گرم است، می باشد با این وجود همین مقدار هم تاثیری برابر با داروی شیمیایی داشته است.

من به بیمار می گویم زیره را آسیاب کرده، هر وعده یک قاشق مرباخوری پودر آن را روی غذا بپاشد و تا ۲ هفته غذا را با آن بخورد. بعد از این مدت اغلب بیماران بهبود کامل پیدا می کنند و دیگر لازم نیست هر وعده زیره مصرف کنند. کافی است هر زمان غذایشان نفاخ بود (آش، حبوبات، باقلا و آبگوشت) زیره بخورند. دقت شود که زیره آسیاب شده بیش از یک هفته نماند در غیر این صورت خاصیت آن کم می شود.

زیره دو نوع سیاه و سبز دارد که درجه گرمی سیاه بیش از سبز است لذا داروی موثرتری است. در مورد جوانانی که طبعشان خیلی گرم است، زیره سبز را تجویز می کنیم زیرا زیره سیاه در افراد گرم مزاج ممکن است باعث تشدید علائم گرمی مثل خارش بدن، خشکی پوست و جوشهای پوستی شود.

نکته مهم دیگر این است که برخی متخصصین گوارش و تغذیه، مبتلایان به سوء هاضمه را از خوردن میوه، سبزی، سوپ و آش منع می کنند. متاسفانه همین توصیه اشتباه باعث می شود تا مبتلایان به نفخ، به تدریج دچار بیماری مهمتری که یبوست است نیز بشوند. بیماران زیادی هستند که به علت یبوست شدید مراجعه می کنند و وقتی بررسی می کنیم متوجه می شویم، یبوست آنها از زمانی شروع شده که پزشک، آنها را به دلیل ابتلا به نفخ از خوردن میوه، سبزی و آش منع کرده و از آن روز فقط برنج خورده اند. ما با روشی که ذکر شد ابتدا سوء هاضمه این بیماران را درمان کرده آنگاه می گوییم به تدریج مصرف میوه و سبزی و آش را آغاز کنند به این ترتیب یبوستشان نیز بهبود می یابد.

نفخ معده یکی از جلوه های بارز ناکامی در طب رایج است. آمار میلیونها نفر مبتلا در سراسر دنیا و مصرف دائمی چندین قلم دارو از دایجستیو و پانکراتین گرفته تا رانیتیدین و امپرازول گواه آن است. به نظر می رسد تجویز داروهای حاوی آنزیمهای گوارشی (که بعضا منشاء خوکی هم دارند) مبارزه با معلول است نه علت و ریشه بیماری و کاهش تولید آنزیمهای گوارشی نیز معلول سردی معده می باشد. این در حالی است که طب اسلامی سنتی از هزار سال قبل سبب و ریشه مزاجی بیماری را تبیین و آن را به سهولت پیشگیری و درمان کرده است.

امید است با ترویج این حقایق به زودی شاهد جمع آوری داروهای سوء هاضمه از داروخانه ها به دلیل عدم نیاز باشیم. انشاء الله

منبع : وبلاگ دکتر منتظر