قساوت قلب(1)

اخلاقی

آدمی با دلی نرم و رقیق به دنیا می ‌آید و خود اوست که باعث قساوت قلب خود می ‌شود. انجام هر گناه پله ای می شود برای قساوت قلبش. وقتی قلب انسان را قساوت بگیرد، دیگر نسبت به امور لطیف و ظریف و نورانی تأثیرپذیر نخواهد بود؛ در نتیجه بسیاری از امور که باعث تنبه و رشد دیگران است، در رشد و ترقی او تأثیر نخواهد داشت:

« کَلاّ بَلْ رانَ عَلی قُلُوبِهِمْ ما کانُوا یَکْسِبُونَ»؛ «چنین نیست که آنها می ‏پندارند؛ بلکه اعمالشان چون زنگاری بر دلهایشان نشسته است».(5)

انسانی که دچار قساوت قلب می شود، نه تنها با خالق خود مشکل پیدا می ‌کند؛ بلکه در ارتباطات خانوادگی و اجتماعی اش هم دچار مشکل می ‌شود. وقتی دل آدمی سخت می شود، نمی ‌تواند از احساسات لطیف و پاک برخوردار باشد و در نتیجه زندگی سرد و خشنی خواهد داشت؛ هم چنانکه خداوند درباره برخی از گنهکاران لجوج می فرماید:

« خَتَمَ اللّهُ عَلی قُلُوبِهِمْ وَ عَلی سَمْعِهِمْ وَ عَلی أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ»؛ « خدا بر دل ها و گوش های آنان مهر نهاده و بر چشم هایشان پرده ‏ای افکنده شده و عذاب بزرگی در انتظار آن هاست».(6)

گناه از اعضاء و جوارح، سرازیر قلب مى‏ شود و اندک اندک قلب را به یک باتلاق متعفن و گندیده مبدل مى کند. در چنین شرایطی است که انسان راه و چاه را تشخیص نمى‏ دهد و مرتکب اشتباهات عجیبى مى ‏شود که همه را حیران مى ‏کند و با دست خود تیشه به ریشه سعادت خویش مى ‏زند و سرمایه خوشبختى خویش را به باد فنا مى ‏دهد.

تکرار و استمرار گناه، اندک اندک آدمی را در تاریکى روحى بیشترى فرو مى برد و به جایى مى ‏رساند که گناهانش در نظرش حسنات جلوه و گاه حتی به گناهش هم افتخار مى ‏کند. در این مرحله است که راه ‌هاى بازگشت به رویش بسته مى ‏شود و تمام پل‌ ها پشت سرش ویران مى‏ گردد و این، خطرناک ‌ترین حالتى است که ممکن است براى یک انسان پیش آید.(7)

رسول خدا صلی الله علیه و آله : « از مستی گناه بپرهیز؛ چرا که برای گناه هم جنونی مانند جنون شراب وجود دارد؛ بلکه جنونش شدید‌تر است»

=====================

5. مطففین: 14.

6. بقره: 7.

7. تفسیر نمونه، ج 26، ص 266.

ادامه دارد...............